İşçi, işveren, SGK ve Çalışma bakanlığı arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalı, iş hukuku olarak adlandırılır. Çalışma hayatındaki kuralları belirleyerek, iş dünyasının daha verimli bir şekilde sürdürülebilmesini sağlar.
İş hukuku, çalışma hayatının kurallarını belirleyen bir hukuk disiplinidir. İş yasasında bireysel ve toplu olmak üzere iki kapsamda tanımlanmıştır.
Bireysel İş Hukuku
Küçük ve orta ölçekteki işletmeleri ilgilendiren hukuk dalına bireysel hukuk adı verilir. İşletmelerin sahipleri ile burada çalışanlar arasındaki ilişkileri düzenler. Bir takım kurallarla; çalışma koşullarının belirlenmesi, ikramiyelere hak kazanılması ve ödenme şartları, tazminat konuları, işe girme ve işten ayrılma kuralları ve ek ödemeler gibi konulara açıklık getirir. Ayrıca bu konuları belirli bir disiplin altında gerçekleştirir.
Yukarıda saydığımız konularda anlaşmazlık yaşanması halinde taraflar dava açma hakkında sahiplerdir.
Toplu İş Hukuku
Büyük ve kurumsal nitelikteki şirketler için geçerli olan hukuk dalıdır. Dikkat edilirse işletmede çalışan sayısı arttıkça, uygulanan kurallar da farklı olmaktadır. Bu yüzden iş hukuku iki kapsamda değerlendirilmiştir. Mesela küçük ve orta ölçekteki işletmelerde sendika yoktur. Sendikanın olabilmesi için belirli bir sayıda çalışanın sendikalara üye olması gerekir.
Bu durumda toplu iş sözleşmesi işverenle yapılır ve ayrıca çalışanların diğer hakları da bu toplu iş sözleşmesinde belirlenir.
Toplu iş hukukunda temsilciler vardır. İşveren ve işçi temsilcileri öncelikle bir araya gelerek anlaşırlar. Sendika temsilcileri de bir yaptırım unsuru olarak, işçi ve işveren tarafının anlaşmasını sağlar.
İşveren tarafından gerçekleştirilen herhangi bir hukuksuz uygulama, öncelikle sendika yönetiminin müdahalesi ile önlenmeye ya da giderilmeye çalışılır. Aynı durum işçilerin yapacağı hukuksuz davranış için de geçerlidir.
Eğer taraflar anlaşamazlarsa öncelikle arabulucu hizmeti alırlar. Bu hizmetten de bir sonuç alınamazsa, dava açma yoluna gidilir.
Aşağıda, iş hukukunun özellikleri detaylı bir şekilde sıralanmıştır:
Yukarıda saydığımız özelliklerin yanı sıra, işverenin iş hukuku ve yasalar nezdinde sorumlulukları vardır:
Ayrıca işveren çalışan kişileri haksız yere işten çıkaramaz. Haklı nedenlerden dolayı çıkarma durumları hariç, işçi işten çıkarılırsa ihbar ve kıdem tazminatı ödenmelidir.
Toplu iş hukuku kapsamında ise çalışanların ve işverenlerin bazı hakları vardır. Bu haklar:
İş hukukunda en çok da işçi alacakları önemlidir. Yeni çıkan yasaya göre işçi ve işveren aralarındaki sorunların çözümü amacıyla mahkemeye başvurmadan önce arabulucu hizmeti almak zorundadırlar.
Arabulucu hizmeti avukat hakemliğinde yapılabilir. Eğer bu hizmetten sonuç alınamazsa her iki taraf da aralarındaki anlaşmazlığı çözmek amacıyla dava açma hakkına sahiplerdir.
İş hukukunun dayanağı olan iş kanunu mevzuatı hakkında detaylı bilgilere, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4857.pdf bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
İş hukuku ile alakalı daha detaylı bilgi için iş avukatımızla iletişime geçebilirsiniz.